Vergi incelemeleri, işletmeler için önemli dönemleri gösteren, eksik evrak söz konusu olunca yöneticilere zor zamanlar yaşatan bir konudur.
Peki vergi incelemesinden muaf tutulmak için neler yapmak gerekir?

Vergi Matrahı Nedir?

Öncelikle matrah nedir sorusunun yanıtına göz atalım. Vergi matrahı, vergilendirme işlemlerinde kullanılan temel bir kavramdır. Diğer bir deyişle matrah, vergilendirilecek gelirin veya kazancın hesaplanmasında temel oluşturan tutardır.
Vergi matrahı, kişisel gelir vergisi, kurumlar vergisi, katma değer vergisi gibi çeşitli vergi türlerinde farklı şekillerde hesaplanabilir.

Matrah Artırımı Nedir?

Matrah artırımı, ek vergi ödeyerek Maliye Bakanlığı’nın vergi incelemesinden muaf tutulmayı sağlayan bir uygulamadır.
Eğer gündeminizde şirket veya hisse satışı varsa bu uygulamaya başvurabilir, geçmiş dönem vergi beyanlarınızı belli oranlara göre artırarak zorlu ve uzun süren vergi incelemelerinden kaçınabilirsiniz, vergi incelemelerinden muaf olabilirsiniz.

Matrah Türleri Nelerdir?

Vergi matrahı genel olarak değer ve miktar üzerinden hesaplanması açısından iki gruba ayrılır. Matrah türlerini şu şekilde özetleyebiliriz:

• Ad valorem matrah: Ad valorem, Latince “değer üzerinden” anlamına gelir. Bu terim, vergi matrahının bir mal veya hizmetin değerine dayalı olarak hesaplandığı vergi türünü tanımlar. Yani ad valorem vergiler, malın veya hizmetin fiyatına veya değerine dayalı olarak uygulanır, genellikle sabit bir oranla hesaplanmaz. Bunun yerine malın veya hizmetin satış fiyatı veya değeri üzerinden belirli bir yüzde olarak uygulanır. Örneğin, bir ürünün ad valorem vergisi %10 ise ve ürünün değeri 100 birimse, vergi matrahı 10 birim olacaktır.
• Spesifik matrah: Matrah çeşitlerinden diğeri olan spesifik matrah, bir miktar, ölçü veya birim başına sabit bir oranla hesaplanır. Yani vergi matrahının hesaplanması ağırlık, sayı, hacim, yüzölçümü, uzunluk, alkol derecesi gibi teknik miktarlara veya fiziki ölçülere dayanır. Örneğin, her litre benzin için belirli bir miktarda sabit vergi ödemeniz gerekiyorsa, bu spesifik bir vergi matrahıdır.

Matrah Artırımı Nasıl Yapılır?

Eğer gelir vergisi mükellefiyetiniz varsa, matrah artırımı beyanınızı (Ek-5) beyanı koduyla bağlı olduğunuz vergi dairesine elektronik ortamda gerçekleştirebilirsiniz.

Eğer mükellef değilseniz, matrah artırımı veya matrah düzenlemesini internet üzerinden yapmak mümkün değildir. Matrah artırımı yapmak için doğrudan adresinizin bağlı olduğu vergi dairesine gitmeniz veya işlemleri gerçekleştirmesi için bir mali müşavire vekalet vermeniz gerekir.

• Vergi dairesinde matrah artırımına ilişkin talebinizi ilgili makama bildirecek bir dilekçe hazırlamanız gerekir.
• Sonrasında evrak kayıt dilekçenize 996 ile başlayan 11 haneli geçici vergi kodunuzu içeren bir barkot etiketi ekler ve böylece dilekçeniz kabul edilmiş olur.

Matrah Artırımı Yaparsanız Ne Olur?

Matrah artırımı yaptığınız yıllar için Maliye Bakanlığı sizi incelemeden geçirmez, ilgili yıllar için sizden vergi talep etmez ve ceza kesmez.

Kimler Matrah Artırımından Faydalanır?

Genel olarak, ticari gelir elde eden firmalar matrah artırımından faydalanabilir. Gerçek kişiler gelir vergisi matrahı, tüzel kişiler kurumlar vergisi matrahı üzerinden matrah artırımı yapabilir. Matrah artırımı yapabilecek mükellefler aşağıdaki gibidir:

• Katma değer vergisi (KDV) mükellefleri
• Muhtasar (stopaj) vergisi mükellefleri
• Gelir vergisi mükellefleri
• Kurumlar vergisi mükellefleri

Vergi Matrahı Artışı Neden Yapılır?

Vergi incelemeleri uzun zaman ve efor kaybı anlamına gelir. Hem geçmiş evrak ve defterleri bulmak, hem de onlarla ilgili ayrıntılı raporlar hazırlamak size ve işletmenize zorlu bir süreç yaşatır. Bu durumdan matrah artışı ile muaf tutularak zamanınızdan tasarruf edebilirsiniz.

Matrah Artırımının Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Matrah artırımı yapılan vergilendirme dönemini takip eden 5 yıl içinde, yani “zaman aşımı” süresi boyunca matrah artırımı yapan kişiye vergi cezası kesilemez. Bu, vergi incelemesi sonucunda kesilecek olası cezalara dair ihtimal açısından mükelleflere büyük avantaj sağlar.

Şirketler İçin Matrah Artırımı Neden Önemlidir?

Matrah artırımı neden yapılır sorusundan sonra matrah artırımının neden önemli olduğu merak ediliyor olabilir. Matrah artırımı, yukarıda da söz edildiği gibi, vergi incelemesinden muaf tutulmanın bir yoludur. Bu sayede eksik evrak veya belgeye dair bir şüpheniz varsa, uzun ve yorucu işlemlerle zaman kaybetmek istemiyorsanız matrah artırımı yaparak şirketinizi incelemeden muaf hale getirebilirsiniz.

Vergi Matrahı Ödemesinin Miktarı Nedir?

Her bir vergi türü ve vergi yılı için ödenecek tutarlar farklılık gösterir.

Vergi Türü	Yıl	Oran
Katma Değer Vergisi	2018	%3
Katma Değer Vergisi	2019	%3
Katma Değer Vergisi	2020	%2,5
Katma Değer Vergisi	2021	%2
Katma Değer Vergisi	2022	%2
Kurumlar Vergisi	2018	%35
Kurumlar Vergisi	2019	%30
Kurumlar Vergisi	2020	%25
Kurumlar Vergisi	2021	%20
Kurumlar Vergisi	2022	%25
Gelir Stopaj Vergisi	2018	%6
Gelir Stopaj Vergisi	2019	%5
Gelir Stopaj Vergisi	2020	%4
Gelir Stopaj Vergisi	2021	%3
Gelir Stopaj Vergisi	2022	%2

Bununla birlikte gelir vergisi veya kurumlar vergisi üzerinden matrah artırımı yapacak bir mükellef, eğer geçmiş yıllara dair bir vergi borcuna sahip değilse %5 oranında bir indirim hakkına sahiptir.

Ödeyeceğiniz Vergiyi Nasıl Hesaplayabilirsiniz?

Bu karmaşık bir hesap olacaktır, bu hesabı yapmak için mali müşavirinizden destek almanızı öneririz. Matrah artırımı ödemesinin hesaplaması esnasında şu adımları takip etmeniz gerekir:

• Her vergi türünde her sene ödenecek vergilerin listesini çıkarın.
• Geçmiş dönem muhasebe riskleri ile vergi risklerini inceleyin.
• Ödenecek ek vergi tutarlarına bakarak hangi dönemde hangi vergi türünden matrah artışı yapacağınıza karar verin.

Matrah Artırımı Yapmalı Mısınız?

Matrah artışı, geçmiş dönemlere ait vergi risklerinden kaçınmanızı sağlar. İşletmenizin değerini artırma şansınız sayesinde yatırımcılarla ilişkileriniz de daha rahat olacaktır.
Matrah artırımı yapmak bir mecburiyet değildir ama bir çıkış stratejisi için bu uygulamadan faydalanmak akıllıca olabilir.

Matrah Artırımı Yapmak Vergi İdaresinin Gözünde Olumsuz Bir İzlenime Neden Olur Mu?

Vergi daireleri, matrah artırımını destekler. Matrah artırımı yapmak vergi riskinin fazla olduğu anlamını taşımaz. Sadece vergi riskleri sigortalama işlemi belli bir tutar karşılığında yapılabilir. Birçok yabancı sermayeli işletme de vergi incelemesinden kaçınmak için matrah artışı uygulamasını kullanır.

Kasa ve Ortaklar Cari Hesap Düzeltmesi Nedir?

Şirket kayıtlarındaki kasa ve ortaklar cari hesapları, deyim yerindeyse bazen ‘şişebilir’. Denetimler sırasında yüksek bakiyelerle karşılaşmak da sorun yaratabileceğinden denetmen, bakiyenin açıktan yapılan ödemeler yüzünden biriktiği varsayımıyla yüklü bir vergi çıkarabilir.
Bu yüzden kayıtlarınızda kasa ve ortaklar cari hesap bakiyeleri yüksekse bunu düzeltme yoluna gitmenizi öneririz. Bu tutarların yüzde 3’ü kadar vergi öderseniz hesapları kayıtlarınızdan silebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Matrah Artırımı ile ilgili sıkça sorulan sorulardan bazılarının cevaplarını sizin için derledik.

2024 yılında matrah artırımı olacak mı?

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa göre hazırlanan Orta Vadeli Program (“OVP”) her 3 yıl için hazırlanır ve içinde bulunduğumuz dönemde 2022-2025 yılları için geçerlidir. Dolayısıyla 2024 yılında matrah artırımı olması muhtemeldir.

Matrah artırımı yapan KDV artırımı yapmak zorunda mı?

Hayır, böyle bir zorunluluk yoktur. Ancak şu durumlarda böyle bir zorunluluktan bahsedilebilir:

• Tüm KDV beyannamelerin verilip, belli bazı dönemlerinde hesaplanan KDV bulunup, bazı dönemlerinde de bulunmaması halinde
• KDV beyannamesi hiç vermemiş veya en fazla iki dönem KDV beyannamesi vermiş mükellefler

Uyumlu mükellef nedir?

Vergi yükümlülüklerini zamanında yerine getiren, vergi borçlarını zamanında ve eksiksiz ödeyen mükellefler vergiye uyumlu mükellefler olarak adlandırılır ve bu mükellefler vergi borcu ödemelerinde %5 indirim ile ödüllendirilir.